Hệ
sinh thái khởi nghiệp đang phát triển mạnh. Nhưng chính vào thời điểm
mà mọi điều kiện để khởi nghiệp dường như ngày một trở nên thuận lợi lại
là lúc những người trẻ cần tỉnh táo nhất để tránh một “cơn say”.
Làn sóng đang lên
Ở
một góc ngã tư của Sài Gòn, bạn có thể bắt gặp một quán cà phê mang tên
“Startup”. Đó là tên của chuỗi quán cà phê được sáng lập với ý tưởng
tạo nên một cộng đồng khởi nghiệp trong mảng kinh doanh quán cà phê: có
trao đổi ý tưởng và kế hoạch, có hướng dẫn và có cả các khóa đào tạo
chuyên môn cần thiết trong việc mở quán.
Chúng
ta đang có một thế hệ mà khi nói đến việc kinh doanh quán cà phê, họ
không mô tả nó bằng cụm từ “mở quán” thuần túy như lớp trước nữa mà gọi
đó là “Startup” - khởi nghiệp. Trong những lĩnh vực tưởng như quen
thuộc, họ tìm cách bắt đầu những công việc kinh doanh với ý tưởng khác
lạ, đề án chi tiết và quyết mở những con đường mới.
Tinh
thần khởi nghiệp trong thế hệ trẻ Việt Nam đang lên bởi môi trường khởi
nghiệp đang phát triển. Một thập kỷ trước, khi “làn sóng thứ nhất” của
khởi nghiệp tại Việt Nam - theo cái nghĩa “startup” mà các bạn trẻ hay
sử dụng - bao gồm VNG, Vật Giá, VC Corp bắt đầu, mới chỉ có một nhà đầu
tư nổi bật là IDG. Bây giờ các nhà đầu tư nước ngoài đang “săn” dự án
tại Việt Nam để rót vốn đang rất nhiều: Sumimoto, CyberAgent Ventures,
OneCapitalWay, BITC và DFJ VinaCapital...
Ngoài
các nhà đầu tư còn có một khái niệm rất riêng của khởi nghiệp thời đại
này là các “incubator” - lồng ấp. Đó là các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp,
không phải bằng việc rót vốn trực tiếp mà cung cấp cho các bạn trẻ những
thứ họ đang thiếu: tham vấn, hướng dẫn kỹ năng, tổ chức các sự kiện xây
dựng mạng lưới. Các “lồng ấp” đôi lúc liên kết với các quỹ đầu tư có
thể đem đến cho dự án cả triệu USD.
Đôi
lúc họ lại chỉ đưa ra những sự giúp đỡ rất nhỏ: ví dụ như X-Incubator,
một tổ chức tự nhận là “Vườn tự ươm startup công nghệ”, sẽ cho mỗi dự án
đăng ký 15 USD, đủ để mua một tên miền trên mạng, đồng thời hỗ trợ về
kiến thức và quan hệ.
Sẽ
khó mà tưởng tượng được hết sự sôi động của hệ sinh thái khởi nghiệp
hôm nay nếu không trực tiếp tham gia vào nó, để chứng kiến cả nghìn
người trẻ chen ních trong một khán phòng, ngồi bệt cả xuống sàn chăm chú
lắng nghe trong một sự kiện chia sẻ kinh nghiệm khởi nghiệp hồi năm
ngoái tại TP.HCM.
Các
bạn trẻ bây giờ được giao lưu cả với các huyền thoại khởi nghiệp của
thế giới ngay trên đất nước mình, như tỉ phú công nghệ Joe Lonsdale, cựu
phó chủ tịch Tập đoàn Microsoft Ed Fries hay cựu tổng giám đốc
marketing Pepsi Co - Jerry Gramaglia.
Lướt sóng thế nào?
Nhưng
cũng chính vào lúc mà “hệ sinh thái” đang bùng nổ cả về chất và lượng
lại là lúc những người trẻ cần phải cảnh giác: khởi nghiệp bây giờ quá
dễ dàng và (trông có vẻ) quá hứa hẹn với từng ấy điều kiện thuận lợi.
Lời khuyên trực tiếp từ Joe Lonsdale? Đó là thứ mà thế hệ trước họ có
nằm mơ cũng không thấy.
Một
điều tra của 100FirstHits.com chỉ ra rằng sai lầm thường mắc nhất trong
khởi nghiệp chính là “tạo ra thứ không ai cần”, chiếm 36% kết quả của
cuộc điều tra. Sau đó, yếu tố thứ hai mới là “sai lầm trong tuyển dụng”
(18%) và “thiếu tập trung” (13%). Yếu tố tưởng như gây hại nhiều nhất
như “chi tiêu quá sức” (2,1%) chỉ đứng thứ tám.
Nghĩa
là khả năng sai lầm cao nhất thường đến khi người ta chưa bắt đầu: đó
là khi họ bắt đầu xây dựng ý tưởng và quyết định sản phẩm mình sẽ kinh
doanh, chứ không phải là khi đã bắt đầu. Tỉ lệ 36% của thế giới có thể
còn là thấp so với các nhà khởi nghiệp non trẻ tại Việt Nam.
Trong
khởi nghiệp tại Việt Nam bây giờ, người ta có thể bắt gặp nhiều dự án
“có vấn đề” ngay từ ý tưởng, chẳng hạn một dự án “tóm tắt sách thành ý
chính” cho người đọc. Tại Startup Weekend Hà Nội 2013, một cuộc thi khởi
nghiệp diễn ra hồi tháng 6 năm ngoái với giải thưởng lên tới 10.000
USD, có thể dễ dàng gặp một vài ý tưởng như thế. “Hệ sinh thái” phát
triển, nhưng cũng cùng thời gian đó, khởi nghiệp có dáng dấp của một
phong trào.
Khắp
nơi, người trẻ nghe và nói về “startup” với những sự hỗ trợ tuyệt vời,
điều kiện thuận lợi (của thị trường đang lên, của sự phát triển công
nghệ) và những tấm gương startup rực sáng. Bạn thậm chí có thể bắt gặp
một thái độ khinh bỉ việc đi làm thuê từ những người trẻ tôn thờ
“startup”.
Làn
sóng đang lên và người ta có quyền nghĩ rằng nhiều người đang “say
sóng”. Đấy là lúc những người khôn ngoan cần tỉnh táo nhất để tránh việc
phong trào khởi nghiệp trở thành một cuộc hoang phí vốn và nhân lực của
cả xã hội.
Đức Hoàng (Theo Tuổi Trẻ)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét