Tại sao lại tức giận với sách "bestseller" Việt?

Những người đọc sách nhiều kinh nghiệm tỏ ra khó chịu với cái gọi là "bestseller" được công bố sau ngày Hội sách lần thứ 8, còn tác giả trẻ thì ngậm ngùi vì bị "người trên" giễu nhại, mỉa mai...

Ngay sau khi Hội sách Tp HCM lần thứ 8 kết thúc, danh sách sách bán chạy nhất được công bố đã gây một sự ồn ào không nhỏ. Một số cuốn sách được xướng tên trong danh mục này được xem là rất "tầm thường" như: "Thám tử Conan", "Thương nhau để đó", "Nếu như không thể nói nếu như"... Trong đó gây "bức xúc" nhiều nhất là cuốn sách đứng đầu bảng "Buồn làm sao buông" của tác giả  Anh Khang - 25 tuổi.

Trước giờ khai mạc Hội sách 2014, cái tên Anh Khang đã được truyền thông so sánh với Nguyễn Nhật Ánh về lượng sách in đợt đầu. Nếu như "Chúc một ngày tốt lành" đạt hơn 50.000 nghìn bản, thì "Buồn làm sao buông" cũng không tỏ ra kém cạnh với con số 40.000. Toàn bộ số sách này đã được bán hết veo trong 7 ngày Hội sách, đơn vị phát hành cho biết đang gấp rút in thêm từ 15.000 đến 20.000 bản nữa để đẩy ra thị trường. 

Lý do để những cuốn sách lãng đãng và lãng mạn như "Buồn làm sao buông", "Thương nhau để đó" trở thành bestseller tại Việt Nam trong một số thời điểm, thực ra không quá khó hiểu nếu nhìn vào thực trạng ai mới là những người mua sách nhiều nhất tại Việt Nam. Không phải là những người lớn ở độ tuổi trên 30, mà số lượng người mua sách đọc nhiều nhất là lứa tuổi 20. 

Thế nên không phải đến bây giờ người ta mới phát hiện ra rằng những cuốn sách kiểu "Buồn làm sao buông", "Thương nhau để đó" ...chắc chắn sẽ bán chạy. Cũng không phải tự nhiên mà sách ngôn tình bán chạy, sách Hạt giống tâm hồn bán chạy, sách tổng hợp các truyện teen (thường gọi là teenstory) bán chạy. Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trở thành tác giả bestseller đình đám nhất tại Việt Nam từ thập niên 90 cũng vì những tác phẩm mang màu sắc trẻ, lãng mạn học đường.

Tác giả bán chạy nhất Hội sách kí tặng bạn đọc

Một lần nữa nhìn vào Hội sách 2014, lượng độc giả tham gia nhiều nhất vẫn là những người trẻ. Lòng nhiệt tình của người trẻ (cả tác giả lẫn độc giả) là thứ mà người lớn tuổi khó lòng bì kịp. Anh Khang cho biết, trong nhiều ngày hội sách, anh thường xuyên phải ở lại đến 11 giờ khuya mà vẫn không kịp kí tên hết cho người hâm mộ xếp hàng chờ sẵn. Khang kí tặng từ người đầu đến người cuối, cuốn nào cũng cẩn thận và chau chuốt. Có bao nhiêu tác giả lớn tuổi làm được điều này? 

Thế nên, bestseller ở Việt Nam không chỉ nói lên người trẻ đang đọc sách gì, mà còn nói lên việc người trẻ đang áp đảo những người trưởng thành trong việc quan tâm và mua sách. Sẽ là không công bằng nếu lên án người trẻ đọc quá nhiều sách dở mà không nghĩ về việc người lớn đọc quá ít sách hay.

Một quan điểm được công khai về bestseller của Hội sách 2014

"Nếu chúng ta không thể là những gì họ mong đợi, vậy là họ lại nảy sinh bất mãn. Bởi vì tất thảy mọi người đều tin rằng họ biết được chính xác người khác nên sống như thế nào, nhưng lại không hiểu mình nên sống ra sao cho phải đạo nữa là... " - [Nhà giả kim - Paulo Coelho]. Mượn lời của một cuốn sách cũng bán chạy nhất thế giới, để gửi đến cho 1 vài bạn đang nhân danh "văn hóa đọc" để làm phán quan cho những cuốn sách best-seller trong nước. Dĩ nhiên, đã là một phạm trù nghệ thuật thì văn chương hay dở sẽ tùy quan điểm thẩm mỹ của từng người. Nhưng một cái áo không mặc vừa với bạn, đâu có nghĩa là nó hoàn toàn chật chội hoặc quá cỡ so với 90 triệu con người còn lại. Nếu một người đã tự nhận mình là người có lòng với văn hóa, và thật sự đã đọc qua những trang sách ấy - hẳn hành xử sẽ có văn hóa, chừng mực hơn nhiều. Vì hơn ai hết, một người biết đọc, biết cảm thụ, biết thấu nhận sâu sắc câu chữ, chắc rằng sẽ không dùng câu chữ để làm đau lòng nhau.  Xin đừng đặt quá nhiều gánh nặng trên vai các tác giả trẻ với sứ mệnh cáng đáng cả nền văn học đương đại. Hãy cứ nhìn nhận công tâm rằng, dù cho chúng tôi là những người viết mới thì điều mà chúng tôi đang cố gắng mỗi ngày là truyền cảm hứng và tiếp lửa cho giới trẻ sống trọn vẹn với lòng mình. Vì hơn hết, giới trẻ như chúng tôi luôn cần được lắng nghe và thấu hiểu, bằng những trang sách để nối gần những tấm lòng với nhau. (Ý kiến của tác giả trẻ Anh Khang) "Nếu thực sự khách quan, tôi thấy mừng với một danh mục sách bán chạy như vậy; nó xác nhận một cách hùng hồn rằng quả thật thị trường có tồn tại, tồn tại một cách hữu hiệu và tồn tại một cách đàng hoàng. Với dân xuất bản, danh mục bán chạy ấy cho họ thấy rằng cái thị trường do họ chung tay gây dựng từ nhiều năm đã thực sự hoạt động, rằng nếu hiểu được thị trường, họ hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm bán chạy. Bằng kinh nghiệm, tôi có nhận định thế này. Thứ nhất, đừng quá quan tâm đến best-seller (bán chạy nhất); sai lầm của hầu hết cơ sở xuất bản bùng nổ hồi 2005 chính là đã quá quan tâm đến best-seller. Best-seller là thứ rất thích, rất vui, nhưng long-seller (bán được lâu dài) mới là thứ quan trọng. Làm sao mà in những đầu sách lần đầu năm 2005 mà đến nay vẫn tái bản đều đặn thì mới giỏi, chứ tạo ra mấy best-seller của sáu tháng thì chẳng có ích mấy đâu, trào lưu nào cũng qua như sao chổi." (Ý kiến của dịch giả Cao Việt Dũng)